AANDACHT
Blote wortel plantgoed is leverbaar van half november tot eind maart,
het ideale plantseizoen voor succesvolle aanplant.
Aronia melanocarpa 'Galicjanka' - Appelbes
Poolse zwarte appelbes: grote, glanzend zwarte vruchten rijk aan antioxidanten, zelfvruchtbaar en zeer winterhard.
| Maat: Blote wortel - 1 jaar |
| Onderstam: Lijsterbes |
| Bestuiving: zelfbestuivend |
| Licht: zon tot halfschaduw |
| Syntropie: 40% - 60% licht (medium) |
| Bodem pH: licht zuur, neutraal |
| Vochtigheid: fris |
| Winterhard tot zeker: -15°C |
| Pluk: eind juli, begin augustus |
| Gebruik: keuken (verwerkt), dessert (vers) |
Oorsprong en achtergrond
‘Galicjanka’ is een Poolse selectie van de zwarte appelbes (Aronia melanocarpa), ontwikkeld in de late 20e eeuw door het Fruit Research Institute in Skierniewice. Polen is al decennialang een centrum van Aronia-veredeling, met de focus op rassen die hoge opbrengst, grote bessen en rijk anthocyaangehalte combineren. ‘Galicjanka’ werd geselecteerd als een productieve cultivar met uitstekende vruchtkwaliteit voor zowel vers gebruik als verwerking, en wordt tegenwoordig veel aangeplant in biologische teelten in Midden- en Oost-Europa.
Vruchten
De trossen van ‘Galicjanka’ dragen grote, glanzend zwarte bessen van 8–10 mm diameter. De schil is dik en stevig, rijk aan natuurlijke kleurstoffen en antioxidanten (anthocyanen, flavonoïden). Het vruchtvlees is donkerpaars, sappig maar wrang in onrijpe toestand, met een karakteristieke diepe, tannineachtige smaak die bij volle rijpheid en na vorst zachter wordt. In vergelijking met oudere rassen zoals ‘Nero’ is ‘Galicjanka’ iets groter van bes en voller van aroma.
Rijping
‘Galicjanka’ rijpt vanaf eind augustus tot begin september, vrij uniform. De bessen hangen stevig aan de trossen en zijn bestand tegen regenschade of barsten. Ze kunnen lang aan de struik blijven zonder kwaliteitsverlies, wat de oogst spreidt.
Culinair
De bessen zijn rijk aan vitamine C, antioxidanten en natuurlijke kleurstoffen, maar rauw vrij wrang. Ze komen het best tot hun recht in sap, siroop, confituur, wijn, azijn of poeder. Door de hoge kleurintensiteit worden ze ook gebruikt als natuurlijke kleurstof in fruitsappen en smoothies. Na vorst of droging wordt de smaak milder en zoeter, waardoor ze ook geschikt zijn voor gezonde snacks of thee.
Boomverzorging en onderhoud
De struik groeit krachtig maar compact, tot ongeveer 2 meter hoog, met rechtopgaande takken en een dichte kroon. ‘Galicjanka’ is zeer winterhard (tot -30°C) en doet het goed op uiteenlopende bodems, zolang die goed doorlatend zijn. Hij verdraagt ook zuurdere bodems (pH 5–6,5) en is vrijwel ongevoelig voor ziekten en plagen.
Snoei is beperkt nodig: verwijder oude of zwakke takken om de groei te verjongen. De witte voorjaarsbloemen trekken bijen en andere bestuivers aan, terwijl de zwarte bessen in de herfst ook vogels aantrekken.
Deze planten van ‘Galicjanka’ zijn geënt op lijsterbes (Sorbus aucuparia). Hierdoor maken ze geen worteluitlopers in de grond, wat handig is in kleine tuinen, maar minder geschikt voor wie juist een natuurlijke uitbreiding of vermeerdering via grondscheuten wenst.
Tip: wie een struik wil die zich wél langzaam uitbreidt of wil vermeerderen via uitlopers, kan de plant dieper planten, zodat de entplek ondergronds komt. Na verloop van tijd vormt de Aronia dan eigen wortels en herwint ze haar vermogen om worteluitlopers te maken.
Bestuiving
‘Galicjanka’ is zelfvruchtbaar, maar kruisbestuiving met andere Aronia-rassen (zoals ‘Nero’ of ‘Viking’) kan de opbrengst iets verhogen.