AANDACHT
Blote wortel plantgoed is leverbaar van half november tot eind maart,
het ideale plantseizoen voor succesvolle aanplant.
Sorbus aucuparia var. edulis - Lijsterbes
Eetbare lijsterbes: oranje bessen met mild zoetzuur aroma; rijpt september–oktober, geschikt voor gelei en siroop, winterhard en sierlijk.
| Größe: Nackte Wurzel - 1 Jahr |
| Unterlage: Eberesche |
| Bestäubung: selbstbestäubend |
| Belichtung: Sonne bis Halbschatten |
| Syntropie: 60% - 80% Licht (hoch) |
| pH-Wert des Bodens: leicht sauer, neutral |
| Bodenfeuchtigkeit: halbfeucht |
| Zumindest winterhart bis: -15°C |
| Verwendung : Küche (Verarbeitung), Tafel (frisch) |
Oorsprong en achtergrond
Sorbus aucuparia var. edulis, ook bekend als zoete lijsterbes of eetbare lijsterbes, is een natuurlijke variëteit van de gewone lijsterbes (Sorbus aucuparia), die voorkomt in Centraal- en Oost-Europa.
Ze werd al in de 19e eeuw beschreven in Duitsland en later in Hongarije en Oostenrijk verspreid als een mild smakende variant van de wilde soort. Door selectie op lagere bitterstoffen en hogere suikers ontstond een type dat geschikt is voor menselijke consumptie, in tegenstelling tot de bittere bessen van de wilde lijsterbes.
Vruchten
De trossen zijn rijk en decoratief, met grote, oranjerode bessen die iets rondere en voller zijn dan die van de wilde soort. De smaak is minder bitter en wrang, licht zoetzuur met een kruidige toets, vooral na de eerste nachtvorst of enkele dagen narijping.
Het vruchtvlees is zacht en aromatisch, met een vleugje amandelachtig aroma dat typisch is voor de lijsterbes.
Rijping
De bloei vindt plaats in mei tot juni, met talrijke roomwitte bloemtuilen die rijk bezocht worden door insecten. De bessen rijpen in september tot oktober, vaak nog lang aan de struik blijvend tot diep in de herfst. De vruchten worden zoeter na vorst en kunnen dan geoogst worden voor verwerking.
Culinair
De bessen van S. aucuparia var. edulis zijn eetbaar na verhitting of droging. Ze worden traditioneel gebruikt voor confituur, gelei, siroop, sap, wijn of likeur. Hun natuurlijke pectinegehalte maakt ze bijzonder geschikt voor het binden van vruchtengelei in combinatie met appel of peer.
De smaak is verfijnd bitterzoet, vergelijkbaar met veenbes of duindoorn, met een karakteristieke aromatische diepte. Rauwe bessen zijn af te raden wegens lichte bitterstoffen en cyanogene glycosiden, die verdwijnen na koken of drogen.
Boomverzorging en onderhoud
De boom groeit slank, sierlijk en middelgroot, doorgaans 6 tot 10 meter hoog, met een luchtige, opgaande kroon. Hij verdraagt wat snoei maar dat is niet zeer nodig. Hij is uiterst winterhard en verdraagt arme bodems, zure grond en zelfs lichte schaduw.
Bij voorkeur groeit hij op lichte, goed doorlatende grond. De soort is weinig ziektegevoelig, onderhoudsarm en geschikt voor voedselbossen, heggen en natuurlijke tuinen.
De bloei trekt bijen en andere bestuivers aan, terwijl de vruchten waardevol voedsel zijn voor vogels in de herfst en winter.
Bestuiving
De bloemen zijn zelfbestuivend, maar kruisbestuiving met andere lijstrbessen kan de vruchtzetting verbeteren. De bloemtrossen zijn zeer aantrekkelijk voor insecten, en de zaadjes worden door vele vogelsoorten verspreid.